موزه و جاذبه های زمین شناسی نواحی مشهد  
 

 کلات نادر

یکی از جاذبه های زمین شناسی بسیار زیبا در استان خراسان ( حوالی مشهد ) می باشد که از نظر ساختاری متعلق به زون کپه داغ – هزار مسجد است .

این مجموعه که به صورت یک قلعه طبیعی می باشد ، از نمونه ناودیسهای ارتقا یافته در واحد کپه داغ است . در این قلمرو سنگهای آهکی به صورت دیواره های قائم و تیغه هايي با یالهای تیز نمایان شده است بطوریکه این پدیده پیرامون شهر زیبای کلات به همراه کاخ خورشید نادر شاه افشار را مانند قلعه ای محصور کرده است و به صورت حصاری با ارتفاع زیاد دورادور شهر را فرا گرفته است .

به عبارت علمی تر حصار کلات یک ناودیس مرکب معلق است و به دلیل عمل فرسایشی رودخانه جریان یافته در وسط این ناودیس کف آن عمیقا گود شده و به شکل یک قلعه طبیعی در آمده است . سازند کلات با سن ماستریشین و جنس آهک همان دیواره های بلند این حصار زیباست .

تنها راه ورودی و خروجی به این قلعه طبیعی مسیر دره رودخانه مذکور می باشد که در یک نقطه این دیواره عظیم را بریده و گذرگاهی برای ورود به این مجموعه فراهم آورده است .

دیواره های بلند این قلعه طبیعی و غیر قابل نفوذ بودن آن سبب شد تا نادر شاه افشار با استفاده از این موقعیت شهري در داخل این ناودیس بنا کند و پایتخت خود را آنجا قرار دهد .

باقیمانده های کاخ خورشید و برجهاي نادر شاه در دو طرف دره ورودی به کلات به همراه کتیبه آن از جمله آثار باستانی این محدوده زیبا می باشد .

 

روستای قره سو

این وادی با آبشارهای زیبای آن دقیقا در خارج از درگاه اصلی کلات نادر قرار داشته و فاصله آن با کلات تنها 5 کیلومتر میباشد .

از دیدگاه ژئومورفولوژی وجود سازند هاي سخت کربناته از قبیل سازند مزدوران و تیرگان که در طول رشته کوههای کپه داغ ارتفاعات بسیار عظیمی را تشکیل داده اند ، عامل اصلی ایجاد این پدیده طبیعی می باشد .

در این وادی بسیار سرسبز جریانهای آبی رودخانه همانند اره ای طبيعي دل کوهها و قله های طبیعی متشكل از سازند تیرگان و مزدوران را بریده و در پرتگاهها به صورت آبشارهای گوچک و بزرگ زیبا فرو می ریزد .

برای رفتن به ارتفاعات فقط می توانیم از مسیر جریان رودخانه که به صورت دره باریکی کوهستان هاي اطراف را فرسوده است حرکت کنیم .

در قسمتهای پرتگاهی نیز دقیقا در مسیر آبشارها نردبانهایی را جهت صعود به ارتفاعات کار گذاشته اند

لازم به ذکر است بدلیل تخلخل زیاد آهک مزدوران ، این سازند مهمترین و پر آب ترین منابع آب زیرزمینی دشت مشهد را بوجود آورده است و در بعضی نقاط آب آن در قالب چشمه ، نهر و قناتهای زیبا در سطح زمین نمایان می شود که نمونه آنرا در روستاهای اطراف کلات می توان مشاهده کرد .