معادن مهم استان خراسان  
 

معدن منيزيت ترشك محمدي

 

این معدن در حدفاصل بین بیرجند و نهبندان قرار دارد و در مسير جاده كه در نهايت منتهي به معدن منيزيت ترشك محمدي مي شود مشاهدات زير صورت گرفته است . در اين مسير گسل هاي بسيار بزرگ ديده مي شود كه كانه زايي در حاشيه آنها انجام شده است اين گسل ها در واقع به مجموعه گسل هاي نهبندان معروف هستند و مسير شرق ايران راطي مي كنند. گسلش و تاثير محلول هاي گرمابي در اين ناحيه به قدري زياد است كه بزرگترين معادن منيزيت ايران در اين باند تشكيل شده اند ضمن اينكه علاوه بر معدن فوق الذكر معادن گچ فراواني نيز در اين ناحيه يافت مي شود.

واحدهاي سنگي اين ناحيه اكثرا از جنس مافيك و الترامافيكي مي باشد در كنار اين واحدها سنگ هايي به نام ليستريسيت مشاهده مي شوند نام ديگر اين سنگ ها افي كربنات است كه از نظر تركيبي از نوع آذرين و مجموعه افيوليتي مي باشند و در كنار كانيهاي آذرين « نظير پروكسن» كانيهاي كربناته نظير كلسيت ومنيزيت نيز در آنها به وفور به چشم مي خورد اين سنگ ها خاستگاه مناسبي براي عناصر با ارزش فلزي نظير پلاتين ، طلا ، جيوه و نقره مي‏باشد كه حتي از نظر اكتشاف طلا بر روي اين سنگ ها كارهاي بسيار بزرگي هم شده است. منيزيت موجود در اين محل خود به عنوان نوعي ليسترينيت شناخته مي‏شود با اين تفاوت كه اين ليستريسيت منومنيرالي مي باشد و فقط از يك كاني تشكيل شده است علاوه بر واحدهاي سنگي مافيكي و الترمافيكي در اين ناحيه واحدهاي رسوبي و به ويژه واحدهاي كربناتي نيز يافت مي شود محلول گرمايي كه سبب رسوب كاني مينيزيت در حاشيه اين گسل مي شود شامل كانيهاي منيزيم داري است كه منيزيم اين كاني ها از واحدهاي مافيكي والترامافيكي تامين مي شود . عنصر منيزيم اين محلول با سنگ هاي كربناتي حاشيه گسل ها واكنش داده و كاني منيزيت را به وجود مي آورد. كاني منيزيت نهشته شده در طول گسل نهبندان در يك مسير طولاني 100 كيلومتري امتداد پيدا كرده و معادن بزرگي را تشكيل مي دهد.

اين معدن (معدن ترشك محمدي ) به صورت گسترده و به شكل چتري تا عدسي مانند است و ذخيره آن را به صورت رگه اي مي توان يافت و هر چه به سمت پايين برويم ميزان ذخيره ماده معدني آن كم مي شود.

اين معدن به صورت رو باز است و به فرم پله اي استخراج مي شود . افق بالاي معدن توسط لايه اي از خاك پوشيده شده است كه اين افق عمق چندان زيادي ندارد . محصول اين معدن به كارخانه تهيه و توليد مواد نسوز منتقل مي شود.

قدمت آن بالاي 40 سال است و شكستگي صدفي كاني منيزيت را به خوبي مي توان در كانيهاي اين معدن ديد.

بخشي از عمل خردايش مواد معدني اين كانسار در همين محل صورت مي گيرد به اين صورت كه در اين محل دستگاههاي سنگ شكني وجود دارد كه سبب خردايش مواد معدني شده اين مواد معدني خرد شده را بر روي هم در محلي دپو مي كنند و سپس به وسيله كاميون به كارخانه مواد نسوز حمل مي كنند.

شيوه استخراجي اين معدن از ديد استاد مربوطه (جناب آقاي مهندس سعادت ) علمي است به اين صورت كه مواد باطله و غير باطله از يكديگر تفكيك شده ، استخراج از يك طرف معدن انجام گرفته و پله هايي كه براي استخراج زده شده است مطابق با اصول استاندارد مي باشد به طوريكه موادمعدني موجود در هر پله را استخراج كرده و سپس پله بعدي را زده اند.